Diabeter

Leuker kunnen we diabetes niet maken, makkelijker wel...

Door Dr. Henk-Jan Aanstoot, kinderarts-diabetoloog en diabetesonderzoeker

Het jaarlijkse EASD congres is dé plek om nieuwe ontwikkelingen op het gebied van diabetes type 1 te volgen. Onze arts en diabetesonderzoeker Dr. Henk-Jan Aanstoot was onlangs op de EASD in Munchen en tekende het nieuws over bijv. de FreeStyle Libre en de steeds slimmere CGM (continue sensor technieken) voor je op.

In 1 zin samengevat: de diabetestechnologie ontwikkelt zich snel en nieuwe technieken zullen de behandeling van type 1 diabetes (T1D) steeds meer gaan vergemakkelijken. Dat is ook nodig want goede diabeteszorg vereist veel: regelmatig glucose meten, dosering aanpassen, letten op voeding en activiteiten!

FreeStyle Libre: 38% minder hypo’s

Net voor het congres werden nieuwe resultaten gepubliceerd in het belangrijke wetenschappelijke tijdschrift The Lancet. Deze zogenaamde flash glucosemeter (waarbij je met je glucosemeter langs een soort sensor 'swiped') werd onderzocht bij 241 volwassenen met diabetes type 1. De helft kreeg de FreeStyle Libre, de andere helft ging door met de 'gewone' teststrips. De studie toonde aan dat gebruik van de FreeStyle Libre meter 38% minder hypo's gaf gedurende de zes maanden dat deze studie duurde. Het ging hier vooral om ernstige hypo's die in de nacht plaatsvonden. FreeStyle Libre gebruikers scanden de glucosewaarde zo'n 12-15x per dag. De 'stripgroep' prikte gemiddeld zo'n zes keer per dag, veel minder vaak dus. Het ontwikkelen van inzicht en het leren om tijdig te reageren (anticiperen in plaats van te laat corrigeren) werd in een commentaar in the Lancet op deze studie als één van de belangrijkste voordelen gezien.

Op tijd gewaarschuwd zijn: minder hypo’s en hypers

Een nadeel van deze flash glucosemeet-techniek is dat op de FreeStyle Libre flashmeter geen alarmen voor hypo's en hypers kunnen worden ingesteld. Dat is wel het geval met continue sensor technieken (CGM). Op de EASD toonde de groep van het VUmc hun onderzoek (inmiddels gepubliceerd in The Lancet Diabetes and Endocrinology naar gebruik van CGM van Medtronic Enlite bij mensen met hypo-unawareness. Deze mensen met diabetes type 1 merken een naderende hypo niet op. Ook in dit onderzoek zagen de onderzoekers een forse verbetering bij deze gebruikers met een CGM. Voor het eerst werd aangetoond dat een continue glucosemeter met een waarschuwend alarm het risico op ernstige hypo's met ruim 50% halveert bij patiënten die deze hypo's doorgaans niet voelen aankomen. Enorme gezondheidswinst dus voor hen.

CGM: automatisch je insulinedosering laten berekenen

Op de EASD waren nieuwe spelers die met vergelijkbare CGM op de markt komen, zoals Roche en Medtrum. Ook bestaande merken kwam met nieuwe producten. CGM systemen gaan steeds meer met smartphones werken. Tot nu toe was de nauwkeurigheid van CGM vaak nog niet voldoende om de waarde uit de sensor zonder meer te kunnen gebruiken voor het berekenen van de exact noodzakelijke insulinedosis (boluscalculator). Inmiddels komt Dexcom met een systeem dat wel (veilig) gebruikt kan worden voor berekening van de insulinedosis en andere bedrijven zullen snel volgen! In ontwikkeling zijn nieuwe methoden voor het meten (sensing) van glucose, bijvoorbeeld met fluorescerende nanodeeltjes  en combinaties van technieken om de veiligheid van de glucosemeting ook te vergroten.

Implanteerbare sensor

Een bijzondere nieuwkomer op CGM gebied is de Eversense van Senseonics en Roche. Dit gaat om een implanteerbare glucosesensor, waarbij een losse transmitter op de huid wordt geplakt die verbinding met een smartphone maakt (hieronder afgebeeld).  De onderzoeksgroep van het AMC presenteerde tijdens het EASD congres de eerste resultaten van deze glucosemeter.  Inbrengen van de 'meetcapsule' gebeurt onder lokale verdoving, net als het verwijderen. Dit is vergelijkbaar met anticonceptiestaafjes. De Eversense sensor kon gemiddeld 149 dagen gebruikt worden, ruim vier maanden. In het najaar worden de eerste gebruiksstudies gepland.

Van beter meten naar automatisch regelen

Uiteindelijk kan meer, beter en makkelijker meten je diabeteszorg verbeteren, maar de echte doorbraak is natuurlijk als steeds meer regeling in je glucosewaarden automatisch verloopt. Met de komst van de Medtronic 640G is de eerste versie van een 'zelfregelende' pomp-sensor combinatie beschikbaar. Deze kan bij een dreigende lage glucosewaarde automatisch de insulinetoevoer stoppen. Op de EASD werd de eerste versie van de opvolger van Medtronic 640G gepresenteerd en gepubliceerd. Deze kan niet alleen een dreigende te lage waarde, een hypo, zien aankomen en voorkomen, maar kan ook bij een dreigende hoge waarde (hyper) ingrijpen met de toediening van meer insuline. Alleen bij grote wijzigingen als voeding en activiteiten is handmatig ingrijpen nog wel eens nodig, vandaar dat deze techniek de semi-closed loop of hybrid closed loop (HCL) techniek wordt genoemd. Het onderzoek betrof 124 goed geregelde adolescenten en volwassenen met type 1 diabetes. Hun HbA1c verbeterde, hun glucosewaarden gingen veel minder schommelen, en ze werden veel minder door  hypers en hypo's getroffen.  De hybrid closed loop / HCL lijkt klaar voor snelle verdere ontwikkeling. Verwacht wordt dat deze nieuwe diabetestechniek in Europa in 2018 als de Medtronic 670G op de markt gaat komen.

Er waren niet alleen veel nieuwe ontwikkelingen op het gebied van diabetestechnologie, maar ook op het gebied van het ontstaan en genezen van type 1 diabetes. Daarover in een volgend stuk meer.

Ook interessant: