NIEUWSBERICHT
Bloedsuikers hoog, laag en corrigeren
Hoog, laag, time in range en glucosewaarden corrigeren: te hoog, te laag, te snel, te langzaam..?
Ik werd gevraagd om nog een antwoord te geven op de vraag naarn aanleiding van een Diabeter Live uitzending. Nu krijgen we vele vragen en deze was even blijven liggen, sorry.
"Kun je beter een hoge glucosewaarde (van bijv. 20) met een grotere hoeveelheid grof naar beneden brengen en dan eventueel bij te ver dalen op tijd een dextro nemen, of langer hoog laten en langzaam dalen? Concreet: wat is schadelijker, lang hoog of snel/stijl naar beneden?"
Steeds duidelijker wordt dat een normale glucosewaarde de beste waarde is. Dat is natuurlijk een open deur intrappen, maar ik geef dit aan met een reden. De diabeteswereld gaat steeds meer spreken over 'time in range' (TIR), de tijd die je per dag zit tussen optimale waardes. Time in Range is een internationale afspraak (1): tussen de 3.9 en de 10.0 mol/l. Natuurlijk, dat zijn nog steeds geen normale bloedglucosewaardes (die horen tussen de 3.9 en de 7.8 mmol/l te zitten), maar dat is ook al best een mooi gebied om in te komen en iedereen met type 1 diabetes weet hoe moeilijk dat al is. We hebben redenen genoeg om naar een mooie TIR te streven. Je voelt je niet alleen beter, je hebt ook veel minder kans op complicaties.
Overal waar 'te' voor staat…
Iedereen kent de uitdrukking: "overal waar 'te' voor staat is slecht, behalve tevreden". Bij dat laatste woord staat 'te' er trouwens niet voor (maar zit er aan vast). Dat 'te' geldt ook voor te veel of te weinig glucose in je bloed. Inmiddels weten we dat niet alleen hoge glucosewaardes slecht zijn voor je bloedvaten (ze worden er sneller oud van), ook hypoglycemieën doen dat (hier meer over hypo's en bloedvaten). Het is dus zaak die glucosewaardes zodra dat mogelijk is te corrigeren. Meet je weinig keren op een dag (of kijk je weinig naar je sensor) dan kunnen er ongemerkt langere perioden van hoog tussen zitten, maar ook dan is corrigeren het beste. En hoe sneller je weer in target zit, hoe beter. Maar er zitten nog een paar belangrijke aspecten aan een andere factor: de tijd.
De factor tijd: bij hoog
Als je hoog zit zul je het liefst een corrigerende insulinedosis noemen op basis van de hoogte van je glucose, de al eerder toegediende en nog actieve insuline (insuline aan boord) en de eventuele koolhydraten die je op dat moment wilt eten. Waar vroeger regels als de '2-4-6 -regel' werden gebruikt, bepaal je de benodigde insuline nu het liefst met een zgn. boluscalculator op je pomp, meter of telefoon. Maar daar zit een beperking aan: die houdt geen rekening met de insulinegevoeligheid. Als je een hogere glucosewaarde hebt, is er meer insuline nodig om bijvoorbeeld 2 punten te zakken, dan wanneer je op een normale waarde zit: dat heeft te maken met insulinegevoeligheid. En nog lastiger: hoe langer je hoog zit, hoe meer insuline er nodig is. Vast wel een bekend probleem: als je een aantal uren op 18 mmol/l zit, werkt het anders dan wanneer je een maaltijdpiek hebt van 18 mmol/l . Die laatste corrigeer je, afhankelijk van wat je at misschien niet of nauwelijks (bijvoorbeeld om dat je pas na het eten bedacht dat je nog moest spuiten/bolussen), terwijl een 18 mmol/l in de ochtend vaak veel meer insuline nodig heeft. De meeste boluscalculatoren houden geen of nauwelijks rekening met deze 'gevoeligheidsfactor' (eigenlijk kent alleen het openAPS systeem er een goed algoritme voor).
Bij langer hoog zitten kan het dus knap lastig zijn te bepalen wat je nodig hebt en zullen mensen soms pas na een aantal insulineshots dalen. Ook is dan de oorzaak van hoog zitten van belang. Een stiekem 'rommelende' verstandskies kan je hele insulinebehoefte fors opzwengelen en het corrigeren zoals je dat altijd deed verstoren. Waar je vaak voor correcties ziet dat de hoeveelheid correctie-insuline zo'n 5-10% van iemands dagtotaal is, zie je bij langdurige hoge waardes en daarmee samenvallende insuline-ongevoeligheid dat soms wel 15% of meer van je dagtotaal nodig is voor een correctie. Dat klinkt als veel insuline, maar je moet met een goed 'shot' over de 'ongevoeligheidsberg' heen. Met kleine hoeveelheden lukt dat vaak niet eens.
Bespreek met je behandelteam jouw eventuele vragen en persoonlijke aanpak bij dergelijke situaties. In elk geval is het de bedoeling om zo snel mogelijk weer in je target range te komen, maar soms kan dat dus lastig zijn en tijd kosten om die weer te bereiken.
De factor tijd: bij laag
Bij een hypo lijkt de oplossing simpel: zo snel mogelijk weer naar normaal. Klopt, maar ook hier zijn er een paar zaken om op te letten. Een hypo is namelijk niet alleen een lage bloedglucose. Het is ook een signaal dat de reservetank leeg was en veelal ook een teveel aan insuline. Let er daarom op dat bij een simpele hypo de correctie simpel gaat. Afhankelijk van je behandeling en insulinegebruik per dag zul je een advies voor het aantal grammen 'snelle' koolhydraten hebben gehad voor die situaties. Maar bij complexere situaties is de periode nadat je gecorrigeerd hebt extra belangrijk is voor extra checks en aanpassingen. Te denken valt aan lage bloedsuikers na veel activiteit, of laag zitten na meer insuline toegediend te hebben dan nodig bleek (je had wel gespoten, maar die maaltijd bij je schoonmoeder was niet te eten…). Of laag na al een aantal keren laag.
Tenslotte is het belangrijk dat bij de enorme trek die een hypo kan geven je op tijd weer aan extra insuline denkt als je met eten wat 'doorschiet'. Maar dat wist je wel..
Corrigeren: liefst doeltreffend, snel en zonder 'nasleep', maar soms is het lastig en kost het toch tijd.
Dr. Henk-Jan Aanstoot, diabetesonderzoeker en diabetoloog
Over Diabeter
Wij zijn een gespecialiseerd behandelcentrum voor type 1 diabetes met vestigingen in Rotterdam, Eindhoven, Groningen, Deventer en Schiphol. Onze missie voor onze meer dan 2400 patiënten met diabetes type 1 is: een toekomst zonder diabetescomplicaties. Alles in Diabeter staat in dienst van deze missie: onze gespecialiseerde artsen, onze ehealth, onze 24/7 bereikbaarheid en onze research naar diabetes type 1.
Heb je type 1 diabetes en wil je weten wat Diabeter voor jou kan betekenen? Klik dan hier. .
Bibliografie
1. Danne T, Nimri R, Battelino T, Bergenstal RM, Close KL, DeVries JH, et al. International Consensus on Use of Continuous Glucose Monitoring. Diabetes care. 2017;40(12):1631-40.
