NIEUWSBERICHT
Data van FSL niet langer via Diasend naar behandelteam
Data van jou, data voor mij? Een scheiding of een data-oorlog?
Dr. Henk-Jan Aanstoot, kinderarts Diabeter
'CD van jou, CD van mij, CD van ons allebei. Maar gekregen van m’n moeder, .....dus van mij.’ Kent u dat liedje nog van Acda en de Munnik? Ik moest er aan denken toen ik het bericht las dat we net voor kerst kregen van Diasend. Abbott en Diasend hebben besloten dat de glucosegegevens van de Freestyle Libre (FSL, de Flash Glucose meter die nu gelukkig grootschalig vergoed wordt) niet meer digitaal beschikbaar zijn via de eenvoudige uploadverbindingen van Diasend. Dat maakt het digitale eHealth leven niet makkelijker en vereist aanpassingen en veranderingen. Lijkt dus, net als in het lied, op een scheiding. Een scheiding is altijd gedoe en de kinderen zijn vaak de dupe. Met het verschil dan dat hier uiteindelijk de patiënt de dupe kan worden.
Het is ons nog niet duidelijk wie deze scheiding is begonnen, maar het heeft consequenties voor de toepassing en verdere ontwikkeling van de moderne zorg voor diabetes en voor de (e-health) begeleiding van mensen met diabetes. Daarbij vinden we dat basisgegevens voor de behandeling zoals glucose) altijd, transparant en zonder restricties, beschikbaar moeten zijn voor patiënt én behandelaar. Zo is de coaching en veilige begeleiding van de diabetesregeling mogelijk. Ook vinden we het onjuist en niet ethisch verantwoord om iets dat in de zorg bewezen werkzaam is en waar patiënten en behandelaars hun zorg op baseren, opzettelijk uit te schakelen. Zonder adequaat overleg, zonder duidelijke berichtgeving, zonder aanreiken van alternatieven en op een heel korte termijn (Abbott kwam 17 januari jl. met het eerste bericht).
Is dit een scheiding of het begin van een strijd rond het ‘bezit’ en gebruik van data?
Data van FSL niet langer naar het behandelteam via Diasend
Tot deze week, 20 januari 2020, was het voor gebruikers van de FSL mogelijk om de gegevens van hun glucoseregeling vrijwel automatisch naar hun behandelteam door te sturen. De FSL en ook CGM’s (1) zijn methoden die veel gegevens over de glucosewaarde verzamelen. Die zijn voor mensen met diabetes goed te gebruiken bij de vele doseer-, activiteits- en voedingsaanpassingen die ze dagelijks moeten maken om hun glucosewaarde in goed banen te leiden, om nog te zwijgen over de aanpassingen die de andere 40 factoren die de glucosewaarde beïnvloeden vereisen. De fabrikanten van FSL en CGM’s zorgen daarbij voor app’s die overzichten, berekeningen van belangrijke waardes zoals de tijd dat de glucosewaarde in het doelgebied zat (time-in-range) en dergelijke weergeven. Hiermee zijn we een nieuwe tijd van behandelen ingegaan. En dat is nodig want, net als in de rest van de wereld, haalt ook in Nederland slechts een derde van de mensen met type 1 diabetes de doelen die we internationaal hebben vastgelegd en waarmee een veilige, complicatievrije toekomst kan worden bereikt. Dus tweederde loopt, ondanks diverse verbeteringen in de zorg, nog steeds een ernstig risico op complicaties. Tot deze nieuwe glucosetechnieken kwamen: daarmee zal een toenemend aantal mensen in het veilige gebied kunnen komen en blijven.
(1) CGM = continue glucosemonitor. In vergelijking met de FSL geeft CGM continue de waarde weer en kunnen alarmwaardes worden ingesteld. Verder worden CGM's toenemend gekoppeld aan insulinepompen om een (semi)automatische toediening te verzorgen.
Je gaat het pas zien als je het doorhebt
Deze nieuwe technieken maken een moderne behandeling mogelijk waar we niet meer alleen sturen op het HbA1c. De HbA1c is nog steeds een mooie kompaswaarde die de koers laat zien, maar zegt niets over hoe bijvoorbeeld de schommelingen zijn of hoe de waarde in de nacht is. Daarom bereiken we nu al we met glucosesensoren zoveel meer. We zien nu werkelijk wat er aangepast moet worden in de behandeling en ook wanneer en hoe. Inzicht in de glucosegegevens is daarmee een voorwaarde en moet altijd en zonder restricties beschikbaar zijn voor de coaching en veilige begeleiding van de diabetes.
Daartoe hebben de fabrikanten van FSL en CGM's ook gebruiksvriendelijke apps gemaakt. Gebruikers kunnen daarvoor een account (=‘zorgdossier’) bij de fabrikant openen. Die krijgt zo ook miljarden datasets, er zijn wereldwijd bijvoorbeeld meer dan een miljoen FSL gebruikers. Daarmee kunnen ze onder meer het gebruik en technische aspecten van hun technologie monitoren. Op zich niets mis mee, hoewel,... een zorgdossier van je glucosewaardes bij de fabrikant heeft zo z’n bijzonderheden, maar de privacywetgeving beschermt hier.
Een coach heeft gegevens nodig
Maar die data zijn ook van belang voor je behandeling. Die horen ook in jouw persoonlijke dossier bij je behandelteam/kliniek te komen. Daarvoor gelden trouwens andere regels dan in de eindgebruikersovereenkomst van een bedrijf, bijvoorbeeld over wie er in mag kijken.
Verder zijn voor een goede behandeling die gegevens ook nodig: dan kunnen we helpen om je insulinedosis aan te passen, adviezen geven over bijzondere dagen en gebeurtenissen als sport, ziekte en dergelijke. Die data kunnen bij vrijwel alle glucosemeters, CGM’s en tot vandaag ook de FSL via een link met het zgn. Diasend programma gemakkelijk en veilig worden doorgestuurd naar het behandelteam. Dat stopt per 20 januari 2020 voor de FSL.
Meekijken in de app?
‘Oh’, zult u wellicht zeggen, ‘maar ik laat mijn team meekijken in mijn app’. Dat is mooi, maar daarmee zitten er geen data in uw persoonlijke dossier. Geen getallen die gebruikt kunnen. worden voor bijvoorbeeld (wat bij Diabeter de therapiemail heet) een persoonlijk behandel advies, dat is berekend op basis van uw eigen gegevens als gewicht, leeftijd, gevoeligheid voor insuline en individuele wensen en ervaringen. Meekijken in de app is mooi, maar is eigenlijk niet meer dan net als vroeger een brief over u van de ene specialist naar de andere : een pdf met ‘bevroren’ data. Alleen als pdf -document ergens in uw dossier te stoppen en met teveel data om even ‘over te tikken’ tijdens een voor andere zaken bedoeld consult of bezoek. Ook voor evaluaties van behandelingen zijn deze gegevens essentieel en niet in de laatste plaats, voor wetenschappelijk onderzoek.
Diasend
Dat kon voor de FSL tot vandaag wel via Diasend. Diasend is ooit in Zweden ontwikkeld om van zoveel mogelijk verschillende merken glucosemeters, pompen en sensoren de voor de coaching en behandeling essentiële gegevens naar de behandelteams over te sturen. De patiënt en het behandelteam, daar gaat de zorg over. Die moeten op transparante wijze over de data kunnen beschikken. De leverancier die methoden levert om die data te krijgen is geen onderdeel van dat team. Wereldwijd gebruiken meer dan 2 miljoen mensen met type 1 diabetes Diasend, zijn 9000 klinieken aangesloten in 32 landen. Dat gebruik wordt nu door dit besluit voor een groot aantal gebruikers lastiger.
Door via Diasend een upload van de FSL te sturen was er een eenvoudige, veilige en doeltreffende uitwisseling van de gegevens mogelijk. Voor een bezoek of een (e-Health) contact konden zo de relevante gegevens steeds beschikbaar zijn in uw persoonlijk zorgdossier. Een consult is dan efficiënt, gaat over de juiste gegevens en er zijn doelgerichte aanpassingen te bespreken. Veel van deze contacten kunnen dan zonder 'live'-bezoek worden uitgevoerd. De conclusies en besluiten zijn digitaal uit te wisselen en krijgt de patiënt direct, per ommegaande, een advies en een plan zoals we met Ther@piemail bij Diabeter doen.
‘Ik automatiseer jullie weg...’
Natuurlijk beseffen we dat deze werkwijze nog lang niet overal is ingevoerd, maar de toekomst van diabetesbehandeling is digitaal. En dat is wellicht ook wel de diepere reden voor deze scheiding. Het wordt steeds duidelijker dat vernieuwing in de behandeling van type 1 diabetes zit in het zoveel mogelijk automatisch maken van de glucoseregeling. ‘Ik automatiseer jullie weg..’ , zei Robin Koops recent op het Alfa-Omegacongres tegen een volle zaal artsen en diabetesverpleegkundigen. En dat is voor de glucoseregeling ongetwijfeld zo (maar niet voor alles in de behandeling, dus u blijft ons nog wel een tijdje zien....), maar tot die tijd hebben we het contact EN de data hard nodig. Jammer dat dat contact OVER de data nu lastiger wordt gemaakt. Bovendien is zo'n automatische techniek nog niet voor iedereen weggelegd. En zijn er mensen die naast de glucoseregeling genoeg andere problemen en issues hebben met hun diabetes die ook aandacht en behandeling vereisen.
Nog geen oplossing? Voorlopig nog 'via de kabel'
In de uitleg die Diasend stuurt over de ‘scheiding’ staat dat mensen met een FSL nog een tijdje gebruik kunnen maken van hun ‘handheld’, het deel waarmee je de glucosewaarde uit de sensor ‘swipet’. Die kan met een USB-kabel uitgelezen worden naar de computer. Daar kan met LibreLink weer een stap naar het behandelteam worden gemaakt. Maar ook deze mogelijkheid verdwijnt, hoewel niet duidelijk is wanneer. Bovendien gebruiken veel mensen hun smartphone als reader.
Abbott adviseert daarom in een schrijven dat er met het wegvallen van Diasend er geen manier meer is voor een automatische doorvoer van data en gebruikers wordt aangeraden de LibreLink app en de LibreView software te gebruiken. Daarmee kan het team ook weer meekijken, maar er zijn handelingen, afspraken en tijd/planning voor een echte oplossing nodig. Vreemd in een wereld die steeds meer naar automatische stappen kan gaan. En nog vreemder dat iets wat werkt in de zorg en onderdeel van de behandeling is, zomaar zonder duidelijke redenen en zelfs zonder een fatsoenlijke overgangstermijn wordt gestopt. Net voor kerst iets afroepen en dan 3 weken daarna de stekker eruit trekken is geen manier van doen in de zorg. En juist nu… Bijvoorbeeld bij Diabeter zijn meer dan 800 mensen overgestapt op de FSL.
‘The war on data’? Van wie zijn die data?
Het beheer, het gebruik en het eigendom van gezondheidsdata als die van FSL en CGM’s is een hot topic. Waar nieuwe regelgeving rond de privacy (AVG/GDPR) veel regelt, wordt duidelijk dat het gebruik van data ook risico’s kent. Zijn de insuline-dosis-algoritmen veilig? Kunnen insulinepompen van buitenaf bediend worden door ‘vreemden’? Is de fabrikant de baas van de data of de patiënt? Kan een fabrikant straks ook insulinedoseeradviezen gaan geven? En onder wiens verantwoordelijkheid? En komt er dan weer een rekening? Met de aanschaf van een sensor systeem is er immers al afgerekend voor het meten en doorgeven van de waardes.
Hoe nu verder?
Het behandelteam i.c. de behandelend arts heeft de verantwoordelijkheid voor de behandeling. Dit is in de wetten en de behandelovereenkomst met de patiënt zo geregeld. Patiënt en behandelaar moeten dan ook over de juiste gegevens kunnen beschikken. En die gegevens zijn altijd van de patiënt.
Het Ministerie van VWS onderkent deze issues rond datazeggenschap en stelt dat 'toegang tot actuele en relevante (uitkomsten) data daarvoor van eminent belang' is en onderzoekt hoe data die onontbeerlijk zijn in het leveren van moderne persoonsgerichte zorg beschikbaar blijven. Met zoveel vernieuwing en met tekorten in mensen in de zorg is eHealth en een andere behandeling van diabetes noodzakelijk. Niet meer 4x per jaar langskomen, maar continue met je team kunnen schakelen als het nodig is. Daarom is een continue data-uitwisseling zo belangrijk!
Het is dan ook logisch dat het Ministerie wil dat het delen van dergelijke data verplicht wordt. Maar dat roept meteen een aantal vragen op die nog moeten worden gekaderd in regels en evt. wetten. Bijvoorbeeld over eigenaarschap: van wie zijn die data? Van patiënten, ziekenhuizen of leveranciers? Wie verdient er aan die data en welke gegevens worden verzameld?
Kortom de hoogste tijd om deze issues op te lossen. Natuurlijk proberen we met de gescheiden partners in gesprek te blijven en aan oplossingen te werken. We zijn verder zelf bezig met oplossingen voor de meer dan 800 gebruikers van de FSL. Om de zorg te moderniseren en het maximale uit een mooi systeem als FSL te halen is een goede stroom van gegevens en eHEalth een vereiste. Duidelijk is inmiddels dat een oplossing, hoe dan ook, tijd en geld kost.
Jammer, die tijd en geld is zorgtijd en zorgpremiegeld en hadden we liever direct aan zorgverbetering uitgegeven.
Meer lezen over Diabeter, gespecialiseerd behandelcentrum voor diabetes type 1:
